Aura Świąt Bożego Narodzenia jest tak wyjątkowa, ponieważ towarzyszy jej sięgająca dwóch tysięcy lat tradycja. Muzeum Wsi Mazowieckiej od wielu lat przyczynia się do jej upowszechniania, między innymi poprzez organizację wystawy okolicznościowej „Boże Narodzenie na Mazowszu”.

Jej tematyka współgra z przygotowaniami do Świąt, a przede wszystkim z ich duchowym przeżywaniem. Ekspozycja umożliwia powrót do minionych lat, zwraca uwagę na najbardziej istotne aspekty, słowem – subtelnie wprowadza w świąteczną atmosferę. Udostępniana tradycyjnie co roku we wnętrzach dworu oraz 10 zabytkowych chałup z przełomu XIX i XX wieku cieszy się dużym zainteresowaniem zwiedzających.

Wraz z upływem czasu tradycje i obyczaje towarzyszące Świętom Bożego Narodzenia uległy przeobrażeniom, a niektóre z nich – całkowitemu zatraceniu. Dawniej powszechne było przekonanie, że zabiegi i czynności dokonywane w tym czasie mają szczególną moc sprawczą. Wierzono, że zapewnią dobrobyt i urodzaj w gospodarstwie oraz zdrowie domowników. Przykładano wielką uwagę do tego, by żadnego z rytuałów nie zaniedbać. Starano się, by wygląd izby mieszkalnej jak najwierniej przypominał stajenkę, w której narodził się Jezus.

Wiele tradycji związanych było z przygotowywaniem potraw świątecznych. Zwyczaj nakazywał, by dania spożywane w Boże Narodzenie przyrządzone zostały z produktów pochodzących z pól, lasu, ogrodu i wody. Ich ilość musiała być nieparzysta, w przeciwieństwie do liczby osób, zasiadających do wigilijnej wieczerzy. To gwarantowało, że w kolejnym roku wszyscy spotkają się ponownie i nikogo nie zabraknie. Nogi ławy obwiązano łańcuchem, aby nie zabrakło chleba, a  pod nią umieszczono żelazo płużne, posiadające moc odpędzania kretów. Na wigilijnym stole pod białym obrusem umieszczano siano, aby upamiętnić przyjście na świat Jezusa w stajence betlejemskiej.

Dość powszechnym zwyczajem było przygotowywanie powróseł ze słomy, które następnie zabierano na pasterkę, a po powrocie obwiązywano nimi drzewa, by obficie owocowały. To tylko niektóre z wielu zapomnianych już dziś tradycji bożonarodzeniowych. Takich magicznych zabiegów było niegdyś wiele. Dziś możemy jedynie przeczytać o nich na kartach książek lub ujrzeć je w muzealnych wnętrzach zwiedzając ekspozycję „Boże Narodzenie na Mazowszu”.

Wystawa jest wspomnieniem tej pięknej obyczajowości, a zarazem jednoznacznym obrazem różnic majątkowych i światopoglądowych, zachodzących wśród mieszkańców mazowieckiej wsi na przestrzeni ponad stu lat. A te były widoczne zarówno w sposobie przeżywania Świąt, wyposażeniu wnętrz mieszkalnych i dekoracjach, jak również asortymencie spożywanych w tym czasie potraw. W każdej z zagród zaprezentowano ekspozycję poświęconą odrębnemu zagadnieniu  – od Adwentu, przez czas przedświąteczny, Wigilię i Boże Narodzenie, po dni poprzedzające karnawał. Zwiedzenie wszystkich obiektów daje pełen obraz bożonarodzeniowego świętowania mieszkańców wsi przełomu wieków. W ukrytych pod strzechą włościańskich izbach można zobaczyć między innymi darcie pierza – zajęcie charakterystyczne dla okresu Adwentu, przedświąteczne wykonywanie ozdób choinkowych oraz przygotowanie tradycyjnej wieczerzy wigilijnej z początku XX wieku. Nie zabraknie ekspozycji dotyczącej przygotowań do wyjścia na pasterkę – wykonywania pochodni i wspomnianych już słomianych powrozów, którymi gospodarze okręcali drzewa w sadzie. Pojawią się też wigilijne snopy wraz z wykonanymi ręcznie z opłatków ozdobami zwanymi światami, podwieszane u sufitu drzewka choinkowe oraz charakterystyczne dla Mazowsza grupy kolędnicze. Natomiast w eleganckich wnętrzach dworu zwiedzający ujrzą przygotowanie wigilijnych potraw oraz przepięknie ustrojoną choinkę, zajmującą centralne miejsce w wytwornym salonie.

Serdecznie zachęcamy do przeniesienia się w czasie i odwiedzenia tego zapomnianego już, aczkolwiek niezwykle klimatycznego i pięknego świata oraz poznania dawnych zwyczajów i tradycji bożonarodzeniowych. Wystawę „Boże Narodzenie na Mazowszu” można zwiedzać od 9 grudnia 2022 r. do końca lutego 2023 r. Serdecznie zapraszamy.]

Źródło: mwmskansen.pl